Szyb Andrzeja

Zabytkowa wieża nadszybowa obsługująca dawny szyb szyb górniczy, znajdujący się w Rudzie Śląskiej przy ul. Obrońców Westerplatte i ul. Odrodzenia.

Symbol miasta, wspaniała zabytkowa wieża wyciągowa, jedyna na Śląsku, która wygląda jak baszta obronna. Budowę szybu rozpoczęto w 1870 roku, jako wieżę wyciągową ówczesnej kopalni "Gottessegen" (pol: "Błogosławieństwo Boże"). Szyb "Andrzej" to nietypowy rodzaj budowli, bowiem jest to czworokątna baszta typu "Małachow" (tzw. małachowska), przypominająca część zamku obronnego. Pierwotna nazwa szybu - "Aschenborn" pochodziła od nazwiska dyrektora kopalni Gottessegen - Adolfa Aschenbora. Szyb ten pracował do lat 20. XX wieku, kiedy to zamknięto kopalnię. Do budynku od strony zachodniej około 1900 roku dobudowano halę maszyny wyciągowej wraz z magazynem podręcznym i rozdzielnią. Od strony południowej znajdowała się sortownia (pierwotnie to była konstrukcja drewniana, która spłonęła w 1915 roku). Od strony północnej znajdowała się kotłownia, maszynownia, wydział elektryczny oraz budynek warsztatu mechanicznego. Pomiędzy kotłownią a szybem wiodły tory kolejki wąskotorowej. Od strony zachodniej zlokalizowany był basen osadnikowy (tzw. osadnik) oraz łaźnia.

Szyb "Andrzej" wykonany jest w układzie pionowym, o przekroju beczkowatym o wymiarach 5230 x 4820 mm w obudowie z cegły z prowadnikami dębowymi z przedziałem drabinowym. Budynek szybu (tzw. budynek nadszybowy) jest murowany, ceglany na podstawie kwadratu o boku 14 m. Ma wysokość 23,4 m (pierwotnie dach miał 4,4, m co łącznie dawało wysokość 28 m). Grubość murów do wysokości 5,5 m wynosi 1300 mm, następnie do wysokości 17,8 m (do poziomu pomostu kół linowych) grubość wynosi 1030 mm, powyżej grubość wynosi 510 mm. Wieża ma fundamenty sięgające około 6 metrów poniżej poziomu terenu.